The article reviews the book L' esperienza tragica come iniziazione: Lev Šestov [Tragic Experience as Initiation: Lev Shestov], by Aleksander Posacki.

Historia religii jednoznacznie wskazuje, że religia nie stanowi wyłącznie jakiejs idei ani że nie jest jedynie systemem praktyk kultowych. Jest przede wszystkim spotkaniem czlowieka z sacrum, z boskością, i nawiązaniem dialogu z rzeczywistością transcendentną. Do spotkania z sacrum moze dojść na drodze poznania wewnętrznego, na podstawie obserwacji świata odczytywanego jako symbol czegoś ponad nim, słuchania słowa Bożego, doznawania wizji lub oświecenia. Jest ono uwarunkowane działaniem całego czlowieka, zarówno jego uczuć, jak i rozumu. W tym spotkaniu człowiek otwiera się na sacrum (...) całym sobą, w swej psycho-fizycznej strukturze. Antoine Vergote, współczesny psycholog belgijski, ukończył studia fiozoficzne i teologiczne w Lowanium. Formację psychologiczną i psychoanalityczną zdobył w Paryżu. W praktyce zawodowej i w badaniach naukowych zajął sie problematyką religijnosci jednostki. Interesuje go przede wszystkim problem doświadczenia religijnego. Szuka odpowiedzi na pytanie: w jakim stopniu potrzeby, pragnienia i frustracje oddziałują na postawy religijną człowieka? W szczególności, w jakim stopniu obrazy ojca i matki mają wpływ na postawy religijny dziecka? Co sprawia, ze człowiek jest religijny? (shrink)

The article reviews the book L' esperienza tragica come iniziazione: Lev Šestov [Tragic Experience as Initiation: Lev Shestov], by Aleksander Posacki.

The author of this paper, interested in the issues of values preference, meaning in life and altruism among university students has attempted to show a relation between them in the present period of clearly noticeable socio-cultural change. The study was conducted in 2009-2010 in Kraków among university students. The age of the respondents ranged from 21 to 25. 200 sets of correctly completed questionnaires were used for the results analysis. In order to show values preference among university students Rokeach’s ValueSurvey (...) was used. The level of a sense of meaning in life was measured by means of Crumbaugh and Maholick’s Purpose in Life Test. Moreover, Śliwak’s Questionnaire of Altruism was applied to measure the level of altruism. It was found that students with a high level of altruism are accompanied by a higher level of meaning in life than students with a low level thereof. Terminal values significantly correlate with meaning in life in groups of students with a high and low level of altruism. Among terminal values, values personal in character appear to be more strongly related to meaning in life than values social in character. (shrink)

The article reviews the book Philosophia Vitam Alere. Prace dedykowane Profesorowi Romanowi Darowskiemu SJ z okazji 70-lecia urodzin, edited by Stanisław Ziemiański S.J.

`On Usury`, the treaty by Martin Smiglecki SJ, was the first strictly scientific attempt to show the economic and social background of the bourgeois and peasant social stratum in Poland and Lithuania at the turn of the 16th and 17th centuries. The author, being an excellent logician, expressed his views in a very precise way, limiting his technical language to a minimum, so that his treatise would be understandable to readers from a range of social positions and circumstances. Its careful (...) analysis of the socio-economic situation and clear formulation of its postulates enabled it to function, over the course of two centuries, as a practical manual imparting guidance to the ruling class as they sought to maintain a just and fair stance in their dealings with the burghers and peasants. Smiglecki’s ideas have become a reference point for many generations of professors of moral philosophy and folk preachers seeking to raise social issues in their own works. (shrink)

L'attivita dei gesuiti polacchi e lituani durante il primo secolo della loro presenza in Polonia non si limitava, naturalmente, ad uno stretto cerchio dell’ambiente universitario di Vilna, anche se l’operato di questo centre educative, dal quale uscivano i futuri quadri politici e amministrativi dello Stato polacco-lituano, sarebbe gia di per se sufficientemente rappresentativo. Infatti, l’accrescere dell’interesse accademico per la questione sociale, registrato a Vilna, era di data posteriore rispetto all'attivita pratica, svolta su questo campo ormai da piu di 70 anni (...) ad opera dei gesuiti non impegnati direttamente airinsegnamento universitario o medio. Furono proprio loro a creare im clima che consent! ed ispirö sia la pubblicazione del trattato di MARCIN ŚMIGLECKI SJ, che gli scritti degli altri. Vi furono anche diversi documenti, emanati appositamente sia dai rispettivi Generali della Compagnia di Gesu a Roma, sia dai Provinciali locali, sia infine da Visitatori delle Province Polacca e Lituana della Compagnia. Detti documenti, insieme alle opere non filosofiche meritano d'esser presentati in questo articolo. (shrink)

L'attivita dei gesuiti polacchi e lituani durante il primo secolo della loro presenza in Polonia non si limitava, naturalmente, ad uno stretto cerchio dell’ambiente universitario di Vilna, anche se l’operato di questo centre educative, dal quale uscivano i futuri quadri politici e amministrativi dello Stato polacco-lituano, sarebbe gia di per se sufficientemente rappresentativo. Infatti, l’accrescere dell’interesse accademico per la questione sociale, registrato a Vilna, era di data posteriore rispetto all'attivita pratica, svolta su questo campo ormai da piu di 70 anni (...) ad opera dei gesuiti non impegnati direttamente airinsegnamento universitario o medio. Furono proprio loro a creare im clima che consent! ed ispirö sia la pubblicazione del trattato di MARCIN ŚMIGLECKI SJ, che gli scritti degli altri. Vi furono anche diversi documenti, emanati appositamente sia dai rispettivi Generali della Compagnia di Gesu a Roma, sia dai Provinciali locali, sia infine da Visitatori delle Province Polacca e Lituana della Compagnia. Detti documenti, insieme alle opere non filosofiche meritano d'esser presentati in questo articolo. (shrink)

“Przeglad Powszechny” first appeared in 1884, when the Jesuits in Krakow agreed to take over “Przeglad Lwowski” from Fr. Edward Podolski, who had been its editor. At the turn of the 19th and 20th centuries, the editors-in-chief of the “Przeglad” were Marian Ignacy Morawski SJ, Jan Pawelski SJ, Jan Urban SJ and Jan Rostworowski SJ. Thanks to their efforts and extensive prior editorial experience, “Przeglad” stood for a high level of quality, and was one of the most highly valued social (...) and cultural journals devoted to religious, philosophical, ethical, cultural, historical and political issues. The overriding aims set out by the editors of the review were the dissemination of properly Catholic principles of conduct and obedience to the Church. The article will present the social thought of the Jesuits as they appeared in “Przeglad Powszechny” from the time of its inception until the recovery of Poland’s independence. (shrink)

The year 2001 marks the thirtieth anniversary of the death of Jan Karol Dorda, a Jesuit who devoted a substantial part of his life in the priesthood to literary work, and scientific, especially philosophical enquiry - alongside his pastoral and administrative duties in the Society of Jesus. Father Dorda held a degree in mathematics and physics, but had a special interest in philosophy. In this paper I shall be concerned with his philosophical opinions, only some of which have been published, (...) while the majority of his unpublished manuscripts are preserved in the archives of the Southern Polish Province of the Society of Jesus in Cracow. The reason why his work has never been published is not because of low quality, but due to the difficult conditions prevalent in the post-war Communist period in Poland, and also because of the cautious attitude adopted by the censors and reviewers to whom Dorda submitted his work for assessment. (shrink)

The year 2001 marks the thirtieth anniversary of the death of Jan Karol Dorda, a Jesuit who devoted a substantial part of his life in the priesthood to literary work, and scientific, especially philosophical enquiry - alongside his pastoral and administrative duties in the Society of Jesus. Father Dorda held a degree in mathematics and physics, but had a special interest in philosophy. In this paper I shall be concerned with his philosophical opinions, only some of which have been published, (...) while the majority of his unpublished manuscripts are preserved in the archives of the Southern Polish Province of the Society of Jesus in Cracow. The reason why his work has never been published is not because of low quality, but due to the difficult conditions prevalent in the post-war Communist period in Poland, and also because of the cautious attitude adopted by the censors and reviewers to whom Dorda submitted his work for assessment. (shrink)

Das Buch über J. Mirewicz wurde von Slawomir Szczyrba, einem Lehrbeauftragten des Priesterseminars in Łódź, als Doktorarbeit unter der Leitung von Professor Bischof B. Bejze verfaßt. Szczyrba rechnet seine Arbeit der religionsphilosophischen Werken zu. Er will die These nachweisen, daß die Stellung des Menschen gegenüber Gott einen bedeutenden Einfluß auf sein Wertsystem und, in weiterer Folge, auf sein moralisches Benehmen hat. Derselben Meinung war auch Mirewicz. In Hinsicht auf die ethische Implikationen der Bejahung Gottes gehört das Hauptthema der vielartigen Tätigkeiten (...) Mirewicz's zu der immerwährend aktuellen und offenstehenden Frage nach der Selbständigkeit der Ethik. (shrink)

Na spotkaniu jezuitów-filozofów z terenu Europy w Padwie 29 sierpnia 1996 r. o. Joseph Schmidt SJ wykladowca w jezuickiej Hochschule für Philosopie w Monachium wygłosił referat pt.: Kontingenz - Freiheit - Theodizee [Przygodność - Wolność - Teodycea]. Sposród trzech punktów jego referatu ustosunkuję się tylko do pierwszego, ponieważ rozumienie naszej wolności i dobroci Boga zależy od rozumienia przygodności bytu.

This article discusses the problem of movement. The meaning of the term “movement” has undergone more changes in the course of history than any other term. The main change has been the immobilizing of movement. To show this, the author briefly presents the vicissitudes of its development from antiquity to the present. The relation between force and movement is also considered. In this matter the author follows the approach of Fr. John Dorda SJ, who proves that forces are not efficient (...) causes, but rather formal causes. The fields of forces do not influence movement generally, but only its shape and trajectory. To illustrate this, four cases are presented and the Lorentzian equation is adduced. The problem of the ontological status of movement has been discussed at some length. It is argued that movement cannot be reduced to geometrical relations alone. (shrink)

This article discusses the problem of movement. The meaning of the term “movement” has undergone more changes in the course of history than any other term. The main change has been the immobilizing of movement. To show this, the author briefly presents the vicissitudes of its development from antiquity to the present. The relation between force and movement is also considered. In this matter the author follows the approach of Fr. John Dorda SJ, who proves that forces are not efficient (...) causes, but rather formal causes. The fields of forces do not influence movement generally, but only its shape and trajectory. To illustrate this, four cases are presented and the Lorentzian equation is adduced. The problem of the ontological status of movement has been discussed at some length. It is argued that movement cannot be reduced to geometrical relations alone. (shrink)

Na spotkaniu jezuitów-filozofów z terenu Europy w Padwie 29 sierpnia 1996 r. o. Joseph Schmidt SJ wykladowca w jezuickiej Hochschule für Philosopie w Monachium wygłosił referat pt.: Kontingenz - Freiheit - Theodizee [Przygodność - Wolność - Teodycea]. Sposród trzech punktów jego referatu ustosunkuję się tylko do pierwszego, ponieważ rozumienie naszej wolności i dobroci Boga zależy od rozumienia przygodności bytu.

Na spotkaniu jezuitów-filozofów z terenu Europy w Padwie 29 sierpnia 1996 r. o. Joseph Schmidt SJ wykladowca w jezuickiej Hochschule für Philosopie w Monachium wygłosił referat pt.: Kontingenz - Freiheit - Theodizee [Przygodność - Wolność - Teodycea]. Sposród trzech punktów jego referatu ustosunkuję się tylko do pierwszego, ponieważ rozumienie naszej wolności i dobroci Boga zależy od rozumienia przygodności bytu.

The article reviews the book Adam Adamandy Kochański. Studium z dziejów filozofii i nauki w Polsce w XVII wieku, by Bogdan Lisiak.

The studies on the history of logic in the Polish schools of the Commission for National Education in the period of the Enlightenment that have been published up to date evaluate the educational practice with respect to its accordance to Condillac’s work. His textbook was indeed order by the Commission for its schools, and it was also evaluated highly, but it was not published in the Polish language. From the rules of the Commission and its didactic practice, which made use (...) of a series of the most eminent eclectic textbooks on logic then functioning in the European school, we can deduce that the Commission must have evaluated Condillac’s book as too one-sided. Aside to his approach, there functioned in then Polish school a number of other studies. The Commission exposed a textbook written by the French Jesuit, Claude Buffier, in the first place. Despite the fact that he was close to modern solutions, e.g. Descartes’ and Locke’s, nevertheless he showed respect for scholastic tradition. Accordingly, he presented a group of solutions well-known from the traditional approaches. He only emphasised, in the modern spirit, how important is the veracity of the premises of syllogism as the fundamental condition for the veracity of the conclusion. It follows that the role of the theory of reasoning was limited and at the same time the value of epistemological problems was stressed. (shrink)

The article reviews the book Korespondencja Adama Adamandego Kochańskiego SJ, edited by Bogdan Lisiak.

The attempts of the psychological interpretation of religious experience have started at the end of the 19th century. They were undertaken by F. Schleiermacher, E. Starbuck and W. James, followers of the subjective conception of religion and religious experience. They reduced religion only to subject-empiristic sphere, but for them religion is still a kind of experience of contact with something that could be called „Divine".

We are taught by history and our life experience that many people, of different denominations and various races, naturally and spontaneously seek for an ideal for their lives and an absolute value, which could provide meaning for their existence. This search is very often caused by a kind of longing for something mysterious. And man's aiming at an ideal and his identification with it to some extent is natural. Man, therefore, in his earthly journey can pause to look at some (...) value in a special way, regard it as his ideal fulfilling his expectations, to live for this value in a way, organise his life around it and take advantages of this value. (shrink)

Le P. Stanislas Szadurski s'est acquis par ses ecrits un renom de forte intelligence et de tete de file de la pensee des philosophes jesuites du XVIIIe siecle en Pologne. On s'interesse de plus en plus a sa personne et a ses conceptions que l’on veut prouver sur documents et connaitre plus largement sa place dans l’histoire do la pensee philosophique. D'ou notre ouvrage sur Szadurski, ouvrage qui est la premiere monographie a partir de sources biographiques et doctrinales inconnues jusqu'ä (...) maintenant du public. Notre texte comprend : 1) quelques donnees bibliographiques, 2) une breve biographie de Szadurski, 3) la presentation de ses conceptions philosophiques principales, divisees en logique, metaphysique, physique, une courte synthese do tout son enseignement. (shrink)

W niniejszym artykule przedstawiam lub rekonstruuję oraz krytycznie komentuję argumenty za istnieniem Boga podane przez Stanisława Ziemiańskiego SJ. Wśród tych argumentów odróżniam argumenty ogólnometafizyczne, metafizyczno-przyrodnicze oraz metafizyczno-antropologiczne. Głównym założeniem argumentów ogólnometafizycznych jest teza o niekonieczności powiązania istnienia z różnymi treściami/istotami bytów (przygodność istnieniowa/radykalna) oraz form substancjalnych lub przypadłościowych z ich podmiotami (przygodność istotowa/częściowa). Gwarantem zachodzenia tego powiązania ma być Bóg jako byt, w którym związek między wymienionymi czynnikami przyjmuje charakter konieczny. Argumenty metafizyczno-przyrodnicze nie są aż tak abstrakcyjne, lecz odwołują się (...) do pewnych danych kosmologii (Wielki Wybuch, negentropia) i biologii (powstanie organizmów żywych jako samopowielających się całości funkcjonalnych). Odwołanie się do działania Boga ma wyjaśniać te (same w sobie) jednorazowe lub znikomo prawdopodobne zdarzenia lub zjawiska. Na inne dane zwracają uwagę argumenty metafizyczno-antropologiczne. Są to mianowicie następujące, powszechnie występujące wśród ludzi, fenomeny: pragnienie szczęścia, poczucie prawa moralnego, oddawanie czci istocie najwyższej. Według omawianego Autora wyjaśnienie tych fenomenów jedynie w odwołaniu do czynników psychologicznych i społecznych jest niesprawne. Natomiast stają się one zrozumiałe, gdy potraktujemy je jako odmiany ludzkich odniesień do realnie istniejącego Boga. Dyskutując powyższe argumenty, zwracam uwagę na szanse i ograniczenia argumentacji teistycznej we współczesnych dyskusjach filozoficznych. Wartość argumentów metafizyczno-przyrodniczych zależy od zmieniającego się stanu wiedzy naukowej, a argumentów metafizyczno-antropologicznych – od zmieniających się ludzkich nastawień. Od powyższych zależności wolne są argumenty ogólnometafizyczne, jednak wydają się one zbyt abstrakcyjne dla współczesnego czytelnika. (shrink)

Celem artykułu jest omówienie poglądów o. prof. Stanisława Ziemiańskiego SJ dotyczących znaczenia nauk przyrodniczych dla filozofii i teologii oraz relacji między naukami przyrodniczymi, filozofią i teologią. Na tle teodycealnego stanowiska o. Ziemiańskiego, zaproponowanego w ramach jego teologii naturalnej, został zaprezentowany sposób, w jaki autor wykorzystuje dane nauk przyrodniczych w swoich poszukiwaniach filozoficznych. Ziemiański przyjmuje stanowisko, które cechuje się ostrożnością, a nawet zachowywaniem pewnego rodzaju dystansu wobec obrazu świata kreowanego przez współczesne przyrodoznawstwo. W szczególności nie podziela filozoficznej interpretacji naukowego obrazu świata, (...) która miałaby prowadzić do panewolucjonizmu rozciągniętego na całość historii wszechświata. Na tle współczesnych stanowisk licznych polskich przedstawicieli ewolucjonizmu teistycznego, wywodzących się z katolickich środowisk intelektualnych, którzy starają się uzgadniać ewolucję z kreacją na gruncie filozofii, poglądy o. Ziemiańskiego są mniej typowe i niewątpliwie wyróżniają się owym antyewolucjonistycznym rysem. Analizę stanowiska o. Ziemiańskiego rozpoczęto od rekonstrukcji jego ujęcia teoriopoznawczego i metodologicznego w zakresie dotyczącym statusu nauk przyrodniczych, filozofii i teologii oraz obrazów rzeczywistości materialnej, jakich one dostarczają. W dalszej części omówiono wybrane kwestie przedmiotowe, które mieszczą się w obszarze zagadnienia relacji między naukami przyrodniczymi i teologią, a które podejmował o. Ziemiański, w szczególności problematykę dotyczącą genezy wszechświata i pochodzenia życia biologicznego. Następnie podjęta została próba odtworzenia ogólnego obrazu relacji między nauką i religią (naukami przyrodniczymi i teologią), a także rozumem i wiarą, w związku ze sposobem ujmowania przez o. Ziemiańskiego m.in. kontrowersji kreacjonizm – ewolucjonizm, zagadnienia momentu animacji płodu ludzkiego oraz grzechu pierworodnego, cierpienia i śmierci. Na zakończenie do niektórych twierdzeń Ziemiańskiego ustosunkowano się krytycznie i polemicznie. Wspólnym mianownikiem dla tych uwag jest znaczenie wpływu przyjmowanych założeń metafizycznych na interpretację i wykorzystanie danych naukowych w tworzeniu filozoficznego i teologicznego obrazu świata. (shrink)

The book by professor Stanisław Kowalczyk, renowned scholar in the field of social philosophy, is, without doubt, one of the most important studies on the idea of freedom. The concept of freedom is as old as mankind. It has many meanings and has been interpreted in many different ways. For instance, we also have the word „liberty," which means „freedom or right" and is synonymous with the word freedom, which means „the condition of being free." The author indicates that (...) in our times the notion of freedom is most frequently used; however, it is often misused or deceptive. Mass media and people of all walks of life talk of liberty; everyone talks of freedom and, for many, it is the highest value. Longing for freedom is rooted in the heart of every human being, for freedom is an existential correlate and the fulfilment of the rational human being. The semantic confusion about the notion of freedom leads to many misuses of the concept. Personalism, as a philosophical concept in which a person stands in the centre of all discussion, serves as a framework for the author's delineation on the concept of freedom. He further states that the appropriate understanding of this value is possible in the context of the personalistic interpretation of a human being. This is the focus of this informative and insightful book. (shrink)

Artykuł analizuje problem kosztów powstałych w wyniku realizacji obowiązku udzielenia pomocy osobie znajdującej się w niebezpieczeństwie. Autorzy prezentują trzy odmienne stanowiska dotyczące tego problemu, rozważając scenariusz, w którym osoba decyduje się, z własnej woli lub przymuszona za pomocą prawa, uratować inną osobę, w sytuacji, w której taka pomoc wiąże się z naruszeniem praw trzeciej strony. Przykładowo, A ratuje tonącego B, ale w trakcie ratowania narusza prawa C. Pytanie, które stawiają autorzy brzmi: zakładając, że istnieje obowiązek udzielenia pomocy osobie znajdującej się (...) w niebezpieczeństwie, kto powinien ponieść koszty odszkodowania za naruszenie praw trzeciej strony? Autorzy rozważają następujące możliwości: koszty pomocy powinny zostać poniesione przez (a) ratującego, (b) osobę, której prawa zostały naruszone, (c) ratowanego, (d) całe społeczeństwo. (shrink)

The issue of violent extremism has given rise to new policy debates in Norway. A key limitation of these debates, often grounded in naïve assumptions about the peacebuilding effect of education, is the downplay of emotions and dissent in democratic engagement. This article analyses how selected educators in Norway describe encountering and engaging with extremist students for educational interventional purposes. Previous research suggests that educational efforts to counter violent extremism can be exclusionary from the perspective of target audiences. In contrast, (...) this study draws on agonistic pluralism to provide an alternative to understand educational approaches that may help students disengage from violent extremism. The findings show that the selected educators argue the importance of trust, support and tolerance when engaging with extremist students. For these professionals, education should not downplay radical or extreme emotions but rather place them at the centre of educational engagement. Furthermore, it is suggested that educators’ empathic engagement may open the path for young people to disengage from violent extremism. (shrink)

W artykule autor przedstawia dorobek o. Ziemiańskiego SJ na polu metafizyki. Okazją do tego był jubileusz 90. urodzin, z którego perspektywy można pełniej docenić wkład Jubilata w tę dziedzinę filozofii. Prezentację rozpoczyna przybliżenie kontekstu historycznego kształtowania się myśli filozoficznej o. Ziemiańskiego, gdzie podstawową rolę odegrała filozofia tomistyczna, skoncentrowana w ówczesnych polskich realiach na dyskusji z marksizmem. Dyskusja ta nie sprowadzała się wyłącznie do odkrywania ograniczeń i krytyki marksizmu. Przedstawiciele tomizmu proponowali własną interpretację rzeczywistości, odznaczającą się większym realizmem i bardziej przekonującą (...) racjonalnością. Kolejny punkt poświęcony został koncepcji metafizyki o. Ziemiańskiego, nawiązującej do tradycji arystotelesowsko-tomistycznej, wzbogaconej elementami zaczerpniętymi ze współczesnych kierunków filozoficznych oraz nauk szczegółowych. Pośród najbardziej charakterystycznych cech tego ujęcia wskazano oparcie na doświadczeniu i zorientowanie na byt realnie istniejący, metodę _abstractio totius_, poznawczy realizm i maksymalizm, jak też ukierunkowanie na poznanie bytu absolutnego. W dalszej kolejności omówiono wkład Ziemiańskiego w interpretację kluczowych zagadnień metafizycznych, takich jak transcendentalia, przygodność, celowość czy struktura bytu. Podkreślono, iż opowiadał się on za egzystencjalną naturą transcendentaliów, a przez to ich niesprowadzalnością do pojęć uniwersalnych. Ponadto, w ciekawy sposób przedstawił specyfikę relacji wiążącej byt przygodny z bytem koniecznym, jak również uzasadnienie konieczności istnienia przyczyny celowej oparte na analizie wewnętrznej struktury bytu. Ważnym jego wkładem do refleksji nad strukturą bytu było także opracowanie problematyki relacji w ujęciu F. Suareza oraz ukazanie funkcjonalnych aspektów złożenia bytu z istoty i istnienia. W zakończeniu odnotowano wnioski koncentrujące się na znaczeniu metafizyki jako bazowej dziedziny poznania filozoficznego. (shrink)